Больш за два гады гродзенка Таццяна Леўчык жыве, падарожнічаючы па Азіі. Яна ўжо пісала для Hrodna.life пра свой досвед, а цяпер, пасля года маўчання, распавядае пра адну з самых незвычайных сустрэч у жыцці - са сланамі.
Жыццё сярэднестатыстычнага турыста ў любой краіне пабудавана па распаўсюджаным прынцыпе: наведваць славутасці, папулярныя месцы, якія мясцовыя жыхары або гістарычныя падзеі зрабілі «знакавымі» і хадзіць за спінамі такіх жа як і ты па пратаптаных сцежках.
У адзін з дзён у Тайландзе я дазволіла сабе пабыць звычайным турыстам і адправілася на экскурсію па ваколіцах Бангкока. У планах шлях у невялікую вёсачку Качанабуры, наведванне чыгункі смерці з фільма «Мост праз раку Квай» і прагулка верхам на сланах.
У такіх турах акцэнт робіцца ў асноўным на знаўцаў гісторыі ці людзей горада, на якіх можна зрабіць ўражанне выездам на прыроду. Ні да першай, ні да другой катэгорыі я не адношуся, таму асаблівых чаканняў у мяне не было. Але проста так нічога не бывае.
Любоў з першага погляду
Пасля гістарычнага агляду — прагулкі і паездкі на цягніку па знакамітай чыгунцы, была заключная частка праграмы. Мы адправіліся ў месца, абсталяванае для катання на сланах. У такіх месцах устаноўлены спецыяльныя п’едэсталы, на якіх падымаешся па кароткай лесвіцы і без асаблівых высілкаў апынаешся на слане.
Да гэтага мой досвед зносін са сланамі складаўся з дзіцячых успамінаў пра Гродзенскі заапарк.
Падыходзячы да пастамента, я спынілася на пару хвілін, чакаючы іншых людзей, і тут адчула дотык, які змяніў мае планы на бліжэйшыя дні за долі секунды.
Далікатны і патрабавальны дотык, нібы спроба дастукацца і нешта сказаць. Я павярнулася і маё сэрца затрымцела. Гэта быў той рэдкі дотык глыбіні душы, калі хочацца плакаць ад раптоўнага кахання з першага погляду.
Гэта быў слон. Ён стаяў у баку і, не саромеючыся, сваім хобатам вывучаў маё цела, чакаючы выканання сваіх працоўных абавязкаў. Насамрэч катанне на сланах не выклікае захаплення, калі назіраеш, як іх эксплуатуюць і манетызуюць. Але пра гэта я даведалася пазней.
Запаведнік Чанг Май
У той вечар я ні пра што больш думаць не магла, акрамя як паехаць і пазнаёміцца з гэтымі жывёламі бліжэй.
Праз пару дзён я апынулася ў запаведніку для сланоў на поўначы Тайланду, у джунглях, у іх прыродным асяроддзі пражывання. Я карміла, абдымала, купала, цалавала і нават рабіла паперу са слановых экскрыментаў (экалагічная ініцыятыва тайская караля Рама IX). Даведвалася аб слановым жыцці і яшчэ больш улюблялася.
Такіх запаведнікаў рознага турыстычнага ўзроўню ў Тайландзе некалькі. Там сланоў ратуюць ад сем’яў, якім яны належаць і ў якіх церпяць збіццё і працоўную эксплуатацыю. Гэта адносна новы подых сямігадовай даўнасці з мэтай захавання папуляцыі хобатных, якой, па прагнозах, праз 15−20 гадоў негуманнага стаўлення пагражае знікненне.
Як правіла, уладальнік аднаго запаведніка — уся вёска. Племянныя вясковыя жыхары растуць у джунглях са сланамі з дзяцінства і прыкладаюць намаганні для выратавання жывёл.
Выратаванне прадугледжвае пакупку. Адзін малады слон — каля 50 000 $. Кожны слон мае пашпарт з імем, годам нараджэння і медыцынскімі абследаваннямі.
У запаведніку я мела зносіны з чатырма выдатнымі сланіхамі 10, 11, 46 і 49 гадоў. З самкамі - таму што яны не агрэсіўныя і добрыя да людзей, у адрозненне ад самцоў, якія прадбачліва шпацыравалі па прасторах джунгляў падчас прамых наведванняў запаведніка турыстамі.
Сланы — вегетарыянцы. Адзін слон з’ядае каля 200 кг ежы ў дзень і выпівае каля 100 л вады. Працягласць жыцця сланоў як у людзей доўгажыхароў: 80−100 гадоў.
Самая старэйшая сланіха — цяжарная. Цяжарнасць працякае 24 месяцы, а маленькае сланяня пачынае хадзіць і бегаць ужо праз 2 гадзіны пасля з’яўлення на свет. Па словах племяннога жыхара вёскі - экскурсавода, які пераняў веды пра сланоў ад бацькі і дзядулі - сланы маюць мацярынскі інстынкт і нават пасля доўгага расстання, здольныя пазнаць свайго дзіцяці.
Вялікі і ўразлівы
Калі я карміла гэтыя вялікія стварэнні, маё сэрца напаўнялася цеплынёй і любоўю. Вялікі і такі ўразлівы. На сланах бачныя праколы, парэзы, дэфармацыі тулава ад жыцця да запаведніка.
Самыя буйныя наземныя жывёлы на Зямлі становяцца марыянеткамі маленькіх людзей, якія свядома прычыняюць ім шкоду і прымушаюць пакутаваць дзеля ўзбагачэння.
Я не адводзіла позірку ад гэтых магутных стварэнняў, мне хацелася да іх дакранацца, размаўляць, абдымаць і цалаваць. Дарэчы, вушы ў іх вялікія, а дзіркі ў вушах — маленькія. Таму, каб быць пачутым, казаць трэба гучна.
Сланы любяць, калі да іх дакранаюцца. Яны махаюць вушамі і віляюць хвастом у моманты шчасця, такія, як прыняцце гразевых ваннаў, напрыклад. Таму, абмазаўшы адзін аднаго граззю, хто рукамі, хто хобатам, мы адправіліся на раку купацца.
Маладыя сланіхі ляглі ў ваду, атрымліваючы асалоду ад купання, у той час як старэйшыя сланы нават не маглі прысесці з-за ўзросту, чакаючы, пакуль людзі будуць змываць з іх бруд.
Я ніколі не бачыла і не адчувала нічога больш натуральнага і сапраўднага, чым ісці побач са сланамі ў джунглях, назіраць за іх мернымі крокамі, трывогай падзення па слізкай дарозе, асцярожнасцю, павольнай пралічанасцю, забавамі, зносінамі адзін з адным, любоўю да навакольнага і жыцця.
Слановы кліч дапамог мне пачуць сябе, хобат закрануў маё сэрца, а іх адчувальнасць і глыбіня вачэй падарыла напоўненасць і адзінства з прыродай і светам. Гэта — незабыўны вопыт падарожжа, які я і вам жадаю спазнаць.
