Беларусы не прывыклі выяўляць эмоцыі. Беларускія эксперты патлумачылі, чаму, піша zautra.by.
У другі раз беларусаў назвалі самымі неэмацыйнымі ў свеце. Апытанне амерыканскага даследчага цэнтра Gallup паўтарыла вынікі леташняга даследавання Global Emotions 2018 — жыхары Беларусі зноў на апошнім месцы ў рэйтынгу.
У 151 тысячы чалавек з 140 краін пыталіся, адчувалі яны пазітыўныя ці негатыўныя эмоцыі напярэдадні інтэрв'ю, адчувалі яны шчасце і задавальненне, неспакой і сум, ці былі адпачыўшы, ці смяяліся, ці адчувалі павагу з боку навакольных.
Самыя непазітыўныя ў свеце жыхары Афганістана, а другія з канца ў гэтым спісе — беларусы.
Эксперты назвалі прычыны, якія ўплываюць на неэмацыйнасць і нізкі ўзровень пазітыву насельніцтва Беларусі.
Асаблівы менталітэт
Першая прычына звязаная з асаблівасцю менталітэту, лічыць старшы аналітык Цэнтра еўрапейскай трансфармацыі, кандыдат сацыялагічных навук Таццяна Вадалажская. Беларусам проста-напроста нязвыкла абмяркоўваць пачуцці і эмоцыі, а часта нават думаць пра іх, ставіць іх на першы план.
— Беларусам рефлексаваць свае эмоцыі і распавядаць пра іх не ўласціва. А раз у апытанні прасілі ўспомніць і расказаць пра пачуцці, то менавіта з гэтым можа быць звязана такое месца краіны ў рэйтынгу, — лічыць Таццяна Вадалажская.
Уплыў гісторыі
Пераменнасць жыцця і абставінаў ствараюць такія ўмовы, у якіх у насельніцтва развіваецца некаторая стрыманасць. З часам пад уплывам гістарычных прычын людзі звыкаюць не цешыцца раней часу, не дзяліцца з асяроддзем сваім шчасцем або горам.
— Як гаворыцца: маўчы, будзь хітрым. То бок, не варта вонкі праяўляць, распавядаць пра тое, што ёсць, што перажываеш — лепш пакінуць гэта «прыхаваным», — кажа Таццяна Вадалажская.
Нежаданне выстаўляць напаказ сваё асабістае жыццё — а эмоцыі складаюць яе важную частку — стала характэрнай рысай жыхароў Беларусі.
Адсутнасць культуры дасягненняў і ўмення ацэньваць чужыя поспехі
Неэмацыйнасць у цэлым і нізкі ўзровень пазітыву ў прыватнасці можна растлумачыць і сацыяльна-эканамічнымі фактарамі, лічыць кіраўнік навукова-даследчага цэнтра Мізэса Яраслаў Раманчук.
Галоўная з іх — адсутнасць культуры дасягненняў. Гэтая культура грунтуецца на прыватнай уласнасці:
— У мяне нешта ёсць ці я бяру гэта ад бацькоў, прымнажаць, развіваю. У мяне атрымліваецца, вынікі ў наяўнасці - расце маё дабрабыт. У той жа час растуць дзеці, унукі. Значыць, я паспяховы чалавек. І таму я дзялюся эмоцыямі, гэтым поспехам. А грамадства гэтаму радуецца, — тлумачыць Яраслаў Раманчук.
Культ зайздрасці і халявы
У краіне набыла шырокае распаўсюджванне культура халявы, якая суправаджаецца пачуццём зайздрасці. Багацце і поспех часта асацыююцца з наяўнасцю сувязяў і ўменнем залезці ў чужую кішэнь, лічыць Яраслаў Раманчук.
— Калі людзі бачаць, напрыклад, дарагія машыны, «залатую моладзь» (або «залатых» старцаў), то не ставяцца да іх з пазітыўнымі эмоцыямі: «Малайчына! У цябе атрымалася, таму што ты стварыў добрыя тавары і паслугі для людзей і спажыўцы цябе ацанілі». А наадварот, — кажа кіраўнік цэнтра Мізэса.
З гэтай прычыны нават зарплаты праграмістаў у 2−3 тысячы долараў выклікаюць абурэнне. Лічыцца, што яны паспяховыя таму, што ім стварылі асаблівыя ўмовы. І насельніцтва верыць, што яны ўзбагачаюцца ледзь не за кошт астатніх.
Адсутнасць вяршэнства права і пачуцця справядлівасці
«Параліч» прававой сістэмы і справядлівага суда, вялікія складанасці ў магчымасці абараніць свае інтарэсы праз праваахоўныя органы цалкам не дадаюць суграмадзянам матываў для пазітыву.
— Улады падзялілі грамадзян на дзве катэгорыі. Гэта «нашы» — прадстаўнікі органаў дзяржкіравання, дзяржарганізацый, у адносінах да якіх праваахоўная сістэма працуе. Іх пераважная меншасць. І ўсе астатнія — прыватны сектар, прадпрымальнікі, якія з’яўляюцца ахвярамі інтэрпрэтацыі права і законаў, — кажа Яраслаў Раманчук.
Пры такім падзеле і тыя, і іншыя не могуць у поўнай меры адчуць задавальненне ад свайго становішча. Уключаныя ў першую групу вымушаныя ісці на пэўныя кампрамісы, што стварае перадумовы для панурасці, заціснутасці, ўтоенасці. А прадстаўнікі другой групы змрочныя праз пачуццё несправядлівасці.
Разбавіць непрыемную статыстыку неэмацыйнасці і практычна адсутнасці пазітыўных эмоцый маглі б 800 тысяч або 1 мільён чалавек, якія з’ехалі з краіны. Сярод іх было б значна больш людзей, якія адчуваюць эмоцыі, прычым часта станоўчыя, бо гэтыя людзі самарэалізуюцца ў іншым прававым, эканамічным і сацыяльным асяроддзі, у іншай культуры і адносінах да чалавека, і жывуць у краінах, дзе чалавек можа ўплываць на працэс прыняцця рашэнняў і не адчувае сябе адчужаным ад важных працэсаў, лічыць эксперт.
