Песня, абарваная на ўзлёце
Так, на той момант ён ужо вярнуўся ў родныя мясціны, час ад часу з’яўляючыся ў Гродне. Памятаю, як мы сустрэліся на аўтавакзале, і я павіншаваў яго з першай вялікай публікацыяй у літаратурным часопісе, сказаў, што мне асабліва спадабаўся верш “Бярозы стаялі маўкліва…”
Раптам Андрэй даволі рэзка заявіў, што не трэба яго віншаваць, што, магчыма, больш ён не надрукуе ніводнага свайго верша. Маўляў, пісаць вершы – гэта добра, а вось давяраць іх друкарскаму станку не трэба, гэта супярэчыць паэтычнаму духу. Рэакцыі Андрэя я здзівіўся толькі ў першы момант. Выказванне было цалкам у яго стылі, стылі чалавека часамі дзіўнага і супярэчлівага.
З Пяткевічам я пазнаёміўся ў васьмідзясятыя гады мінулага стагоддзя, калі ён паступіў у Гродзенскі ўніверсітэт, дзе я ўжо набліжаўся да дыплома. Здаецца, упершыню мы сустрэліся на паседжанні літаб’яднання “Наднёманскія галасы”. Дастаткова было адзін раз пагаварыць з Андрэем пра літаратуру ўвогуле і паэзію ў прыватнасці, як ён адразу прапанаваў пазнаёміцца са сваімі вершамі, занатаванымі ў двух вялікіх агульных сшытках.
Памятаю, як моцна ўразілі яго рэзка антысавецкія творы, вершы, прысвечаныя акадэміку Сахараву. “Летам я да яго паеду”, – як бы мімаходам сказаў Андрэй. – “Куды?” – “Ну, у горад Горкі, да Сахарава”. Тут было ад чаго здзівіцца. На той момант апальны акадэмік быў у ссылцы, за яго кожным крокам пільна сачылі чэкісты.
Ужо ў семнаццаць год Андрэй меў вельмі акрэсленую грамадзянскую пазіцыю. Да свайго знакамітага акраверша “КПСС – наш вораг” паэт паволі ішоў амаль дзесяцігоддзе. Прыгадаю гэту скандальную гісторыю, якая ў свой час нарабіла шмат шуму.
У ліпені 1990 г., у час адкрыцця чарговага і, здаецца, апошняга з’езду КПСС, у свіслацкай раённай газеце з характэрнай назвай “Заветы Ильича” з’явіўся бяскрыўдны, на першы погляд, верш пра прыроду:
Калі вясёлы гоман птушак
Пачне вітаць свой новы дзень,
Самоты пазьбягаць я мушу,
Спаткаўшы сонечны прамень.
Над наваколлем падымуся,
Адчуўшы вольную душу.
Шукаць пайду свой лёс у скрусе,
Вазьму ды вершык напішу.
О новы дзень, ты зноў вярнуўся,
Рассыпаў промні на раллі.
А там далёка ў завірусе
Гараць пакінутыя дні.
Хтосьці ўрэшце прачытаў зверху ўніз пачатковыя літары, вось тады ўсе і ахнулі: “КПСС – наш вораг”. Канешне, каб гэта адбылося некалькі гадоў раней, яго б, бясспрэчна, пасадзілі, але час імкліва мяняўся. Перачытваю сёння верш, які мне спадабаўся яшчэ ў 1990 г.:
Бярозы стаялі маўкліва,
Стаялі і будуць стаяць.
А час пранясецца імкліва,
Далёка адсюль не відаць.
Бярозы ўбачаць, як зорка
Згарыць і ўпадзе з вышыні,
І будзе каму-небудзь горка,
Што зніклі мінулыя дні.
Сапраўды, дні знікаюць вельмі хутка. 29 красавіка спаўняецца 18 год, як Андрэя Пяткевіча няма разам з намі. Ён памёр вельмі маладым, не дажыўшы нават да трыццацігоддзя. Я не вельмі люблю ўзнёслыя выразы, аднак, здаецца, “Песня, абарваная на ўзлёце” – гэта дакладна пра яго.
Здымак gazeta.grodno.by