Чырвоны квадрат на стракатым фоне

|

Калі ж прайсціся па горадзе, то ўбачым не квадрат, а цагляныя муры і вежы, што паўстаюць недзе сярод шматпавярховых гмахаў.

 

Гэта і ёсць славуты Лідскі замак.

 

Можам займець шчасце і ўпершыню ўбачыць замак з-за сажалкі, з другога берагу. Так ён будзе выглядаць нашмат прыгажэйшым.

 

Аднак і тут шчасце не будзе поўным: нават тут на фоне вырастае агромісты хмарачос.

 

Ліда вітае нас словамі: «Мой горад – гонар мой».

 

Гэта праўда, Ліда мае шмат прычынаў, каб ганарыцца сабой.

 

Гісторыя горада сягае аж у 1323 год, калі Вялікі Князь Літоўскі Гедымін пабудаваў у гэтым месцы, у сэрцы лідскага княства, замак.

 

Крэпасць з таўстымі мурамі выдатна выконвала сваю ахоўную функцыю – на працягу некалькіх стагоддзяў крыжацкіх наездаў ворагам удалася захапіць замак толькі аднойчы.

 

У 1655 крэпасць занялі казакі. У пачатку 18 стагоддзя замак быў спалены шведамі.

 

Крэпасць павольна прыходзіла у заняпад. Пасля 1791 г., калі пажар з’еў вялікую частку горада, замкавыя камяні служылі як будаўнічы матэрыял жыхарам ваколіцы.

 

З даўняй Ліды шмат чаго не засталося. Сёння можам паглядзець, памятаючы пра славутыя часы, кляштар і даўні касцёл (сёння царкву) піяраў ці прыгожы барочны Касцёл Узвышэння Святога Крыжа.

 

Шмат месца ў горадзе займаюць жылыя драўляныя дамы – сувенір пачатку мінулага стагоддзя.

 

Усё гэта, аднак, губляецца дзесьці паміж сучаснымі шматпавярховікамі, пабудаванымі збольшага ў стылі савецкага мадэрнізму.

 

100 гадоў таму Казімір Малевіч намаляваў сваю спрэчную карціну «Чорны квадрат на белым фоне».

 

Уводзячы форму квадрату, ён хацеў, паміж іншым, паказаць перавагу чалавека над хаосам.

 

У Лідзе ж Чырвоны квадрат замку на стракатым фоне горада можа сімвалізаваць толькі перавагу хаоса над гісторыяй і традыцыяй.

 

У Ліды вялікая праблема. Праблема з замкам.

 

Якім спосабам пашыраць горад, калі ў ягоным цэнтры знаходзіцца будынак такога памеру, які не супадае з канцэпцыяй сучаснага горада?

 

Як можам убачыць на прыкладзе Ліды: папросту будаваць – так, як захочацца.

 

Гэта горад, у якім шэрыя блокі змешваюцца з дзівоснымі будынкамі, поўнымі жывых колераў і дэталяў, якія нагадваюць папярэднюю эпоху.

 

Рэканструкцыя Лідскай крэпасці пачалася яшчэ ў міжваенны перыяд польскімі уладамі.

 

Другая хваля – у 1982, і яна працягваецца да сённяшняга дня.

 

Замкавыя муры і вежы былі адбудаваныя па першапачатковым плане, аднак з іншых матэрыялаў.

 

У сярэдзіне быў створаны музей. На жаль, усё трохі ў кірмашовым стылі.

 

На стале, які прадстаўляе каралеўскі баль, пласмасавыя фрукты.

 

У зале побач – рыцары, апранутыя ў кальчугу і пухавікі.

 

Аднак школьнай моладзі, якая наведвае замак паралельна са мной, гэта не замінае.

 

Школьнікаў не засмучае адсутнасць аўтэнтычнасці.

 

Стадыённыя крэслы і рыцарскія аксэсуары, размешчаныя на замкавай плошчы, гавораць, што сёння тут праходзяць рыцарскія турніры.

 

Пра гісторыю Ліды цалкам не забыліся…

 

У Лідскага замку – праблема. Праблема ў гэтым, што архітэктары горада не падумалі пра тое, што Ліда – горад гістарычны.

 

Праблема таксама ў тым, што галоўнай мэтай рэстаўратараў было папросту адбудаваць.

 

Другой мэтай было прыцягнуць як мага больш турыстаў.

 

Паказаць сапраўднасць – толькі трэцяй.

 

Сёння тое, што найбольш кранае сэрца – выстава фатаздымкаў і карцін, якія паказваюць замак праз стагоддзі.

 

Добра, што хаця б яны захаваліся.

 

Даведка ТС:

 

Артыкул Ольгі Гаецкай працягвае цыкл публікацый, падрыхтаваных польскімі валанцёркамі, якія працуюць зараз у Гродне.

 

У вольны ад сваёй валанцёрскай працы час яны актыўна падарожнічаюць па ваколіцах Гродна ды фіксуюць свае ўражанні. 

 

Чытайце таксама матэрыял  Ксеніі Паляньскай “Беларускія прыгоды і падарожжы польскіх валанцёрак”


Фота аўтара