Аліхан Сандаал: “Да сваіх прац я не маю адносін!”
Тэхніку выканання сваіх прац мастак aкрэслівае як “трансцэндэнтны экспрэсіянізм”.
Адмыслова для “Твайго Стылю” спадар Аліхан распавёў пра сваю творчасць і не толькі.
Мы сустрэліся ў кавярні “Кальянная №4” і першае, чым я пацікавілася – значэнне паняцця “трансцэндэнтны экспрэсіянізм”.
– Калі пішу, то поўнасцю забываюся, адыходжу ад матэрыяльнага і адштурхоўваюся толькі ад свайго ўнутранага стану… Мая творчасць – гэта прадаўжэнне Абсалюта ў ва мне. Менавіта ён – Абсалют – малюе маёй рукой. А я да сваіх прац не маю адносін!
– Значыцца, ваша творчасць цалкам грунтуецца на рэлігійных пачуццях?
– У Бога – Абсалюта – няма рэлігій. І кожны можа называць яго па-рознаму – Яхве, Аллах, Брахман… Ведаеце, як кажуць: у Бога 33 міллёны імён! Бог – гэта Абсалютная Любоў, і мяркую, што няма вялікай розніцы ў тым, хто і як яе называе. А асноўнае для чалавека – ісці па жыцці з гэтай Любоўю, будзіць у сябе гэты стан, і асабліва – у час нягод і іспытаў! Увогуле, духоўная аснова вельмі моцная ў чалавека, і рухаючая сіла развіцця грамадства – менавіта духоўнасць, а не спосабы вытворчасці.
– А калі на чалавека незаслужана выпадаюць розныя нягоды?
– Побач з намі – толькі тое, што мы заслугоўваем. Не бывае незаслужаных хвароб, нядоляў. Любые непрыемнасці – гэта іспыт, з якога трэба выйсці з гонарам. І нічога не здараеццца проста так. Кожная з’ява, нават самая нязначная, выдаецца для таго, каб мы вынеслі ўрокі. Трэба толькі ўмець іх бачыць. Ды зрэшты, што б не казалі, а дабрыні ўсё роўна больш на Зямлі, чым дрэннага. І Бог будзе з табою, калі ты будеш дбаць больш аб іншых і маліцца за іх.
Вернемся да вашай творчасці. Як вы лічыце, а наколькі людзям зразумелая сутнасць Вашых прац, якія з’яўляюцца адбіткам Абсалюта?
– Разважаць можна толькі пра сябе, а іншых трэба прымаць такімі, якімі яны ёсць. Канешне, калі чалавек прымае маю творчасць, разумее яе – мне, безумоўна, премна. Не прымаць яе, таксама мае поўнае права. Але я, як мастак, на чый лёс выпала такая місія, павінен прымаць і выслухоўваць усіх.
Карціны, што экспануюцца ў кавярні, створаны звычайнай гелевай асадкай, але працуе мастак і акрылавымі, і маслянымі фарбамі. Займаецца і дызайнам інтэр’ераў.
Аліхан не можа выдзеліць самую найлепшую сваю працу і кажа: “Я не хвалюся і не ганаруся ні адной з іх, бо гэта ўжо перажыты духоўны стан… А колькі іх яшчэ будзе – новых і іншых!”
Што тычыцца іншых, мастак проста ў захапленні ад творчасці беларусаў: Малевіча, Шагала. Таксама вабяць яго Кандзінскі ды Пікаса.
“Не пытайцеся ў мяне пра біяграфію”
Пра асноўныя біяграфічныя звесткі са свайго жыцця Аліхан расказвае з неахвотай. Таму высветліць ўдалося толькі тое, што нарадзіўся ён ў Стаўрапольскім краі, бацька – асецін, матуля – немка.
– Ну не люблю я распавядаць пра сваю біяграфію! – мякка запярэчвае майстра. Біяграфіі – для тых, хто жадае самазацвердзіцца, ды надаць значнасць саёй асобе. Якая карысць з гэтых датаў?
Пра конкурсы і выставы, у якіх браў удзел, узнагароды, дыпломы – таксама – ані слова. Прынамсі, няма пра гэта звестак і на афіцыйнай старонцы мастака ў Інтэрнэце. “Медалі…яны маюць асаблівасць з цягам часу пакрывацца пылам, ” – зазначае мой суразмоўца.
Не цікавяць яго ані агульная колькасць створаных прац, ані іх кошты, ды памеры продажу (карціны мастака – у прыватных калекцыях еўрапейскіх дамоў – рэд.). “Недзе, мабыць, каля паўтары тысячы….” – ацэньвае колькасць сваіх прац Аліхан.
– У колькі год ўпершыню ўзялі фарбы ў рукі?
– Не магу сказаць дакладна, але вельмi-вельмі рана. Дзесьці ў 2 гады, мабыць, намаляваў каня. Ды лепей сказаць так: “зваліўся з веткі і пачаў маляваць”. Так вось і пазначце! (усміхаецца)
– Прадаўжальнікам чыёй творчасці, сябе лічыце? Хто аказаў на вас найбольшы ўплыў?
– Я – толькі праваднік творчасці Абсалюта. У мяне не было ніякага настаўніка.
Вечны пілігрым
– Ці часта наведваеце наш горад?
– Даволі часта, бо ў мяне тут жывуць сваякі, і я дапамагаю ім з іх справамі. Мне тут вельмі падабаецца. У Гродне своеасаблівая атмасфера, якая складаецца з прыгажосці, дабразычлівасці людзей і прыгажосці прыроды!
– Якія планы на бліжэйшую будучыню?
– Збіраюся ў новае падарожжа: бяру самае неабходнае – дарожную майстэрню….і еду куды-небудзь.
– Вандруеце дзеля пошука новых эмоцый і ўражанняў?
– Часткова можна і так сказаць, але больш я вандрую як назіральнік. Насамрэч, я не часта так вось нешта распавядаю, як вам, мне больш падабаецца менавіта назіраць – за рознымі краінамі, іх культурамі, людзьмі. Гэта ніколі не надакучвае! Я – вечны пілігрым.
Напрыканцы бяседы спадар Аліхан пажадаў чытатам “Твайго Стылю”, каб месцілася ў іх сэрцах Любоў да Сусвету, а не празмернае спажывецтва, якое толькі войны расчыняе; а наша карэспандэнтка атрымала ў падарунак партрэт (на здымку) – так, як яе пабачыў мастак.
Здымкі аўтара і з уласнага архіву мастака