Літаратурна-макулатурны альманах

|

На суд чытачоў вынеслі свае творы чальцы Саюза пісьменнікаў Беларусі, так ці іначай звязаныя з Гарадзеншчынай, а таксама маладыя аўтары, якія, відаць, рыхтуюцца ўступіць у гэтую суполку. У прадмове да альманаха гаворыцца:

 

“Калі доўга і мэтанакіравана працаваць, поспех і плён вымушаны будуць дасягнуць пэўнай ступені ўздыму. Гэта – аксіёма, і гродзенскія пісьменнікі пацвердзілі яе дакладнасць яшчэ раз”.

 

У зборніку шырока прадстаўлены проза, паэзія і публіцыстыка, мяркую, усё самае лепшае, што было створана гарадзенскімі пісьменнікамі за апошні час. Ну, што, пачытаем? Пачнем з паэзіі. Адкрываю наўгад. Браніслаў Ермашкевіч, верш “Гродна”:

 

Горад справы, дарадчык, рамантык,

Прававед, навуковец, гісторык…

Разам з людам і ў шчасці, і ў горы

Ён будуе падмурак гарантый.

 

Што да чаго? Як горад можа будаваць нейкі падмурак? Гарантый чаго? Чаму ўвогуле ён, горад –прававед ці гісторык, а не, да прыкладу, бухгалтар або сантэхнік? Незразумела. Возьмем другі верш таго ж аўтара:

 

Бывала, што парой начною

Я каласы збіраў у сноп.

 

Навошта каласы збіраць ноччу? Можа, поле калгаснае, а сноп – для ўласнага падворка? Тады зразумела. І яшчэ адзін верш з падборкі Б. Ермашкевіча. Ён называецца “Чаго не хапае?”:

 

Чаго ў жыцці нам не хапае?

Ёсць бульба, хлеб, кавалак сала?

 

Во задачка. Давайце падумаем разам. Калі ў беларуса ёсць шкварка, то павінна быць і… Ну? Што? Здагадаліся? Паэт жа, відаць, у роспачы ад таго, што не можа знайсці правільны адказ, далей піша:

 

І я іду, баюся збіцца,

Дарогай, сцежкай, бальшаком.

Слязіну, што згубіў у жыце,

Даўно я высушыў тайком.

 

Моцны вобраз! Смела. Толькі ўявіце сабе: ідзе па жыце знерваваны чалавек і раптам – пусціў слязіну на зямлю. Я толькі не разумею аднаго, як яе потым можна высушыць тайком? Ды і навошта, хай ляжыць у жыце, без слязіны, відавочна, лягчэй рухацца.

 

Вобраз слязы ўзнікае ў вершы другога аўтара – Пятра Сямінскага:

 

Зноў на твары ў рэчышчы зморшчын

Я заўважыў расінку-слязу.

Колькі горкіх, а зрэдку салодкіх

Іх лягло паміж намі ў паклон?

Падлічыла мне сэрца з дрыготкай,

Аказалася – роўна мільён.

 

Вось гэта лічба. Для мільёна слязінак якое ж патрэбна жыта? Дарэчы, наконт сэрца. Чытаем у Ірыны Данік:

 

Гудзе ў сэрцы думак рой…

 

Мне раней здавалася, што думкі ўсё ж прысутнічаюць у іншым месцы. Тут жа ўсё пераблыталася і таму:

 

І нешта ў галаве гудзела,

А сэрца паляцела ўніз.

 

Напэўна, думкі ўрэшце вярнуліся туды, куды трэба. Добра, гартаем далей. Спыняюся на вершы Георгія Кісялёва “Ночь в мастерской скульптора”. Першая ж страфа ўражвае, а так і павінна быць у добрым вершы:

 

Вам приходилось спать со львом

Без признаков озноба?

Мы в положении половом

Соседствовали оба.

 

Спаць з ільвом ні ў якім стане мне, на шчасце, не даводзілася. Але што ж гэта робіцца з лірычным героем верша? Далей аказваецца, што нічога страшнага. Дзея адбываецца ў майстэрні скульптара, памятаеце? Хутка чытач даведваецца, што ўпамянуты ў першым радку леў зусім не знакаміты драпежнік, а… Леў Сапега ў выглядзе помніка. Герой верша ляжыць на цюфячку, а Леў стаіць проста на бетоннай падлозе, бо што яму зробіцца, ён жа помнік.

 

А вось яшчэ адзін аўтар, на гэты раз сапраўдны аматар прыроды – Мікалай Сяроў. Між іншым, у сваім паэтычным багажы ён мае ажно чатыры зборнікі вершаў. Ну і ў нашым альманаху змешчана добрая нізка. Сярод іншых – верш “Птицы и гнёзда” (назва чамусьці падалася мне смутна знаёмай, але не буду прыдзірацца):

 

Настроили спешно гнездовий

И клювом под крыльями чешут,

Да карк свой гортанный грачовый

Швыряют по хворосту решет.

 

Як вам вышыня паэтычнага палёту? Як вы ацанілі аўтарскі неалагізм “карк” у дачыненні да грака? Увогуле, птушыная тэма моцна хвалюе паэта. Наступны верш ён пачынае так:

 

Люблю смотреть я на грачей.

 

Аднак, не проста на птушак, а

 

На их грачовые утехи,

На их весенние потехи.

 

Сапраўды, здаецца, так пра гракоў яшчэ ніхто не пісаў. Празаічны раздзел альманаха спаборнічае з паэтычным. Толькі адзін твор мне падаўся дастойным публікацыі – апавяданне Ніны Рыбік “Вечар перад Ражаством”. Уся астатняя проза ў “На Нёманскай хвалі”, на маю думку, трафарэтная, невыразная і абсалютна нецікавая. Гумарэскі ў канцы альманаха навяваюць змрочную тугу. Праўда, у раздзеле публіцыстыкі крыху пазабавілі санаторныя нататкі Ірыны Шатыронак “На водах”, цытую:

 

«…Доверху набиты коричневыми шляпками верх [так у тэксце – Ю. К.] польские боровики, моховички, попадаются боровики, подосиновики, фиолетовые красноголовики, мясистые грузди и опрятные подберезовики».

 

Аўтарцы хочацца сказаць: слухайце, з грыбамі трэба асцярожней. Польскі баравік, або польскі грыб, як яго часцей называюць, гэта і ёсць адзін з відаў махавіка. Каб грузд быў мясістым, ніколі такога не бачыў. Можа, дзе каля Чарнобыльскай станцыі. А падасінавік – гэта, уласна кажучы, чырвонагаловік. У якім месцы ён фіялетавы – загадка. Увогуле, я бы раіў збіраць толькі тыя чырвонагаловікі, што без белых кропачак на шапцы. На ўсякі выпадак.

 

Такім, на мой погляд, атрымаўся трэці нумар альманаха “На Нёманскай хвалі”. Пачакаем чацвёртага?