Пракуратура Шчучынскага раёна прад’явіла ўласнікам палаца Чацвярцінскіх у Жалудку іскавую заяву. Гісторыка-культурную каштоўнасць хочуць канфіскаваць. Пазоў знаходзіцца ў стадыі разгляду, піша sb.by.
Палац у Жалудку пабудавала ў 1907−1908 гг. сям’я Святаполк-Чацвярцінскіх. У савецкі час маёнтак займала армія, а з пачатку 2000-х і да продажу ў 2014-м — лідскі завод гарачага цынкавання «Конус», падраздзяленне Акадэміі навук.
Планаў было шмат, але яны не ажыццявіліся
У канцы лета 2014 г. палац купіла з аўкцыёну за 90 000 долараў сям’я з Масквы, якая мае сваю турфірму і гасцініцу ў Рызе. У планах было стварыць у Жалудку турыстычны комплекс: гасцініцу і музей. Ва ўмовах аўкцыёну не было абмежаванняў па часе ўводу ў эксплуатацыю сядзібы. Абавязковай умовай было ўзгадненне з Міністэрствам культуры ўсіх работ. Але ў выніку да аднаўлення закінутага палаца справа не дайшла.
Уладальнікі ўзгаднілі з Міністэрствам культуры праект зон аховы комплексу, памянялі ўязную браму, расчысцілі тэрыторыю. Таксама зарэгістравалі ў Беларусі фонд і фірму. Далей справа не прасунулася.
Гаспадары амаль не прыязджаюць
Жыхарка Жалудка Валянціна, якая ахоўвае сядзібу, распавяла, што гаспадары апошнія гады два практычна не наведваюцца:
— Душу сюды ўкладвала ў асноўным гаспадыня Соф’я Гаўрылава, у Жалудку летам яна спынялася разам са сваімі двума дзецьмі, перастала ездзіць, калі нарадзілася трэцяе дзіця.
Няхутка і нятанна
Пра тое, што палац могуць ва ўладальнікаў забраць, пісалі яшчэ ў траўні 2018 года. Тады на яго стан звярнула ўвагу раённая пракуратура.
У ліпені 2018 на тэрыторыі сядзібы павінен быў прайсці валанцёрскі летнік: студэнты збіраліся дапамагчы ўладальнікам расчысціць тэрыторыю ад смецця. Але за некалькі дзён да старту лагера ўладальніцу палаца Соф’ю Гаўрылаву выклікалі ў райвыканкам, пасля чаго яна адмяніла візіт студэнтаў. У райвыканкаме тады сцвярджалі, што не забаранялі праводзіць летнік.
Улетку 2019 года ў Жалудок прыязджалі нашчадкі апошніх даваенных уладальнікаў палаца — прадстаўнікі сям'і Чацвярцінскіх з Канады, Бельгіі і Польшчы. Тады Соф’я Гаўрылава распавяла, што афармленне ўсіх дакументаў, звязаных з рэканструкцыяй палаца, аказалася нятанным і няхуткі.
— Калі забяруць маёнтак, будзе не шкада. Бачыце, ён быў у значна горшым стане, чым цяпер. І вельмі складана працаваць, калі ты ўвесь час знаходзішся пад прэсам: адбяруць — не адбяруць. Укласці вялікія грошы сюды? А заўтра палац не будзе нашым? — сказала тады Соф’я.
Пракуратура: захаванасць гісторыка-культурнай каштоўнасці не забяспечана
Старэйшы памочнік пракурора Гродзенскай вобласці па наглядзе за выкананнем прыродаахоўнага заканадаўства Святлана Зайцава патлумачыла сітуацыю:
— Да гэтага часу ўласнікамі захаванасць гэтай гісторыка-культурнай каштоўнасці не забяспечана. Яшчэ ў ліпені 2015 года Міністэрствам культуры выдадзены дазвол на правядзенне навукова-даследчых і праектных работ па распрацоўцы праекта рэгенерацыі па аднаўленні цэласнасці і агульнага кампазіцыйнага вырашэння комплексу былога палаца Святаполк-Чацвярцінскіх. Разам з тым на працягу амаль пяці гадоў працы па яго аднаўленню не праводзіліся. Будынак палаца, а таксама яго асобныя элементы знаходзяцца ў аварыйным стане: пашкоджаныя сцены, маюцца расколіны ў падмурку, з-за праходжання даху прагнілі драўляныя бэлькі і кроквы, ёсць расколіны ў падмурку, разбураныя калоны цэнтральнага ўваходу, не забяспечаная апорная здольнасць канструкцыі аб’екта.
Палац у Жалудку стаў папулярным сярод турыстаў, пасля таго як Андрэй Кудзіненка зняў там фільм «Масакра». Таксама палац з’яўляўся ў фільме «Кіндэр-Вілейскі прывід», у кароткаметражцы «Дом» Арцёма Лобача і ў адным з кліпаў Алены Ланской.
