У Міністэрстве культуры лічаць, што за кошт бюджэтных сродкаў трэба ў першую чаргу забяспечыць захаванасць Гальшанскага замка і прадухіліць яго далейшае разбурэнне. А вось ствараць музейную экспазіцыю ў паўночна-ўсходнім корпусе «мэтазгодна за кошт пазабюджэтных сродкаў».
Такі адказ за подпісам намесніка міністра мультуры Сяргея Саракача атрымаў праекціроўшчык, рэстаўратар Ігар Раханскі. Раней ён кіраваў стварэннем праекта кансервацыі з элементамі рэканструкцыі паўночна-ўсходняга і паўночна-заходняга карпусоў Гальшанскага замка. Нядаўна праект зацвердзілі ў Міністэрстве культуры. Музейная экспазіцыя павінна была быць убудаваная ў захаваныя руіны.
«Сістэма нормаў настроена так, што музейная экспазіцыя ў карпусах замка не праходзіць узгадненні і экспертызу», — пракаментаваў спецыяліст у сваім Facebook.
![Ответ Минкульта](https://dzh7f5h27xx9q.cloudfront.net/ru/wp-content/uploads/2023/04/Minkult-Golshanskij-zamok-566x800.jpg)
Фота дакумента, атрыманага з Міністэрства культуры, Раханскі размястіў у сябе на старонцы.
«Работы, якія выконваюцца за кошт бюджэтных сродкаў у рамках аб’екта „Кансервацыя з фрагментарнай рэстаўрацыяй і выкарыстаннем руін былога замка Сапегі з фрагментамі абарончых збудаванняў у аг. Гальшаны Ашмянскага раёна“, у першую чаргу павінны быць накіраваны на забеспячэнне захаванасці гісторыка-культурнай каштоўнасці і прадухіленне яе далейшага разбурэння. З улікам выкладзенага лічым мэтазгодным працы па стварэнни музейнай экспазіцыі ў паўночна-ўсходнім выконваць за кошт пазабюджэтных сродкаў», — сказана ў лісце.
«Грошы ёсць толькі на тое, каб сцены на грамадзян не падалі, як у Зембіне. А ўжо калі вы хочаце на гэтым замку зарабляць (ці хаця б часткова акупляць яго ўтрыманне) — на гэта грошай няма, гэта ўжо з вашага кішэні. Ну, а мы Вам потым дзякуй скажам», — напісала ў каментарах адна з карыстальніц сацсеткі.
Праект кансервацыі ўжо быў узгоднены
Праект кансервацыі з элементамі рэстаўрацыі і канцэпцыю музейнай экспазіцыі для Гальшанскага замка распрацоўвала прыватная праектная арганізацыя «Неф-праект». Арганізацыя займалася таксама аднаўленнем адной з вежаў замка для размяшчэння там турыстычнай інфраструктуры. Раней Раханскі кіраваў праектным бюро пры Беларускім камітэце ICOMOS, з’яўляецца ініцыятарам канцэпцыі рэвіталізацыі Гальшанскага замка.
![гольшанский замок](https://dzh7f5h27xx9q.cloudfront.net/ru/wp-content/uploads/2023/01/ekspozicziya-3-800x533.jpg)
![гольшанский замок](https://dzh7f5h27xx9q.cloudfront.net/ru/wp-content/uploads/2023/01/ekspozicziya-2-800x533.jpg)
![гольшанский замок](https://dzh7f5h27xx9q.cloudfront.net/ru/wp-content/uploads/2023/01/ekspozicziya-1-800x533.jpg)
Рэканструкцыі чакалі 20 гадоў
Даследаванні былога замка Сапегаў пачатку XVII ст. (Гальшанскі замак) для далейшага аднаўлення пачаліся яшчэ ў 1998 годзе. У 2008 годзе калектыў аўтараў падрыхтаваў «Канцэпцыю экспанавання Гальшанскага замка». Асноўная ідэя была ў частковай рэстаўрацыі і ўладкаванні музея ў закансерваваных руінах. У 2011 годзе канцэпцыю ўзгадніла Міністэрства культуры Беларусі.
У 2018 нарэшце змаглі прыступіць да рэканструкцыі. Паўночную вуглавую вежу і турыстычна-інфармацыйны цэнтр пры замку адкрылі ў траўні 2021 года. У візіт-цэнтры перад замкам размясцілі сувенірную краму, адміністрацыйныя і санітарныя памяшканні. Добраўпарадкавалі паркоўку.
У пачатку 2023 ішлі працы на паўночна-ўсходнім корпусе замка. На паўночна-заходнім корпусе завяршалі супрацьаварыйныя кансервацыйныя мерапрыемствы. У перспектыве былі працы з фрагментамі, якія захаваліся ў зямлі: частковае аднаўленне замкавай капліцы, паўднёва-заходняга і паўднёва-ўсходняга карпусоў, паўднёвай і заходняй вежай.
Сярод далейшых планаў праекціроўшчыкаў было аднавіць таксама сажалку і парк — элементы замкавага комплексу, якія былі страчаны ўжо ў наш час.