Спадчына

Забытыя мясціны Гродна. Успамін пра Пральны завулак

Сярод помнікаў, якія некалі паўстануць у Гродне, будзе помнік неіснуючым ужо вуліцам. Яны знікалі ў розны час і па-рознаму. Большасць страчвала гістарычную назву, некаторыя вуліцы мянялі сваю трасіроўку, некаторыя дзяліліся на тры-чатыры новыя, а некаторыя злучаліся. Але ёсць і такія вуліцы, ад якіх сёння не засталося ні назвы, ні трасіроўкі, ні забудовы. Адна з такіх вуліц мела некалі назву Пральная, або Пральны завулак.


Помніце знакаміты малюнак Ганса Адэльгаўзера? Купцы ды вайскоўцы перайшлі драўляны мост ды ўздымаюцца па гары некуды ў бок сучаснай Савецкай плошчы. Але ўзняцца на гару, дзе цяпер узвышаецца гродзенскі драматычны тэатр, было таксама цяжка, як і цяпер. Таму галоўная дарога пралягала ад моста па вузкай дарозе паміж наднёманскімі пагоркамі. Дарога забірала ўлева і выходзіла ў раёне Новага замка, недалёка ад манастыра Раства Багародзіцы. Прыкладна там можна было павярнуць управа і выйсці па Маставой вуліцы да рынка.

Але перад тым трэба было ўзняцца па крутой вуліцы паміж цяперашнім тэатрам і Новым замкам. Давайце пройдзем па гэтай неіснуючай вуліцы разам.

Адзін і той жа кавалак Гродна з розніцай у 70 гадоў.

Пральны завулак з вышыні птушынага палёта. Здымак зроблены нямецкім лётчыкам у 1915 г. Звярніце ўвагу, што ходнік на гэтай вуліцы быў толькі з аднаго боку. З другога ўзвышалася гара Новага Замка. Фота з калекцыі Фелікса Варашыльскага.
Від на Пральны завулак таксама з самалёта, але крыху з іншага ракурса. Бачна, дзе гэтая вуліца заканчвалася.
Забудова вуліцы ў пачатку ХХ ст. Двухпавярховы дом злева — уласнасць Бадылькесаў. Менавіта гэтыя прадпрымальнікі заснавалі тут пральню, якая дала назву завулку-вуліцы.
Нахіл вуліцы быў вельмі круты, больш характэрны для якога Львова ці нашага беларускага Мазыра, чым для Гродна.
Пральны завулак з нямецкімі павозкамі. Яны едуць па пабудаваным немцамі ў 1915 г. драўляным мосце. У міжваенныя гады гэты невялікі квартал меў назву Сёвке гэсал (Сёўчын квартал) ад імя нейкага Сёвы, або Сёўкі. Як відаць з назвы на мове ідыш жылі тут галоўным чынам яўрэі, а таксама небагатыя беларусы.
У міжваенныя гады ў раёне квартала на беразе Нёмана быў пабудаваны каяковы (байдарачны) клуб для вайскоўцаў з гродзенскага гарнізона. Гэты будынак захаваўся дасюль як паб Mr.Hops (раней — карчма «Ля прычала»).
На карціне мастака Маркоўскага бачна, што квартал пацярпеў падчас баёў 1943 г. Хутчэй за ўсё, ад бомбы быў знішчаны дом Бадылькесаў і іншыя будынкі.
Сучасны выгляд былой Пральнай вуліцы. Цяпер на ёй засталіся толькі два будынкі. Гэта былы каяковы клуб — цяпер рэстаран, і доўгі будынак пральняў Бадылькесаў. Некалі гэта быў сучасны аб’ект камунальнай гаспадаркі нашага горада. Ён абслугоўваў не толькі простых гродзенцаў, але і шматлікіх вайскоўцаў гродзенскага гарнізона. У савецкі час некалькі дзесяцігоддзяў тут таксама былі пральні. Але вуліцы наверх ужо не было. Яе засыпалі, будуючы сучасную вуліцу Давыда Гарадзенскага ў 1960-х гг.

Падзяліцца

Апошнія запісы

Мерцающие, мраморные и яйца дракона. Тренды Тик Ток на Пасху 2023

Как покрасить яйца необычно? Из фиолетовой капусты можно получить изумрудный цвет, из вина получаются яйца,…

2 мая 2024

У беларускіх студэнтаў у Польшчы з’явіліся праблемы з візамі: МЗС адмаўляе, тэрмін скарачаецца

Беларускім студэнтам пачалі адмаўляць у візе для вучобы за мяжой. Тэрміны, на якія віза выдаецца,…

30 красавіка 2024

«Ходзяць чуткі, што яе завербавалі». Што гродзенцы напісалі ў 600 зваротах у КДБ

Каля 600 зваротаў, адпраўленых гродзенцамі або звязаных з Гродна, ёсць у базе зваротаў у КДБ.…

30 красавіка 2024

Бойка артыстаў на сцэне, добраўпарадкаванне Швейцарскай даліны, святкаванне Дня канстытуцыі - што адбывалася ў Гродне 100 гадоў таму

Гістарычны канал Hrodna 11:27 працягвае пераказваць, што пра жыццё ў Гродне пісала мясцовая газета "Echo…

28 красавіка 2024

Былое чыгуначнае дэпо і яшчэ тры бізнес-цэнтры пад ключ, якія можна купіць у Гродне

У Гродне можна купіць некалькі бізнес-цэнтраў, запоўненых арандатарамі. Сярод іх - былое чыгуначнае дэпо пачатку…

25 красавіка 2024

Свяцкі скарб, зніклы шпіц і іншыя гісторыі з Гродна 100 гадоў таму: пра што пісала мясцовая прэса ў 1924

Як выглядала жыццё ў Гродне стагоддзе таму? Даведацца пра падзеі і клопаты штодзённасці можна са…

21 красавіка 2024