Спадчына

Забытыя будынкі Гродна. Тартак «Лес», які нагадваў замак ды знік бясследна

Прамысловыя будынкі Гродна незваротна страчваюцца, хаця могуць лёгка стаць моднымі клубамі, элітнымі кватэрамі або прасторнымі офісамі. Адзін з такіх будынкаў, які знік яшчэ ў 1970-х — тартар «Лес».

Калі нехта з гарадзенцаў забіраецца ў Заходнюю Еўропу ці хаця б суседнюю Польшчу, то нярэдка бачыць там старыя прамысловыя будынкі - вельмі прыгожыя з выгляду, ды яшчэ і прыстасаваныя пад сучасныя патрэбы.

Ранейшыя фабрыкі, склады і карабельныя докі цяпер пераўтвараюцца ў модныя галерэі, гандлёвыя плошчы, офісы ды нават элітныя кватэры. Нямала такога кшталту будынкаў меў некалі і наш горад, але і ў савецкі час і цягам апошняга дзесяцігоддзя большасць старых прамысловых аб’ектаў Гродна мы ўжо страцілі, а тыя, што яшчэ стаяць (піўзавод, станіславоўская кафлярня) — таксама знаходзяцца ў небяспецы.

Аднак адным з самых прыгожых прамысловых аб’ектаў старой Гародні быў наднёманскі тартак (лесапілка) «Лес», узведзены насупраць Новага Замку ў самым канцы ХІХ стагоддзя.

Малюнак Напалеона Орды 1867 года. На пярэднім плане невялікі белы будынак каля азярца. Гэта старадаўні кармеліцкі вадзяны млын. Менавіта з яго спачатку паўстане вадзяная лесапілка, а пасля тартак з паравым рухавіком.
Тартак «Лес» ва ўсёй сваёй прыгажосці. Жоўты цагляны будынак зусім не псаваў наберажную Нёмана пад францішканскім касцёлам. Гэта было важнае прадпрыемства, на якім працавала больш за сто чалавек.
Так выглядаў тартак з гары Старога Замка. 1930-я гг. Будынак нават крыху нагадвае крыжацкі замак, які быццам быў пабудаваны насупраць Старога Замка ў канцы XIV стагоддзя.
Гродзенская яўрэйская моладзь на беразе Нёмана. У іх за спіною тартак «Лес». Бачныя канструкцыі, па якіх бярвенні зацягваліся з вады ўсярэдзіну будынка і там апрацоўваліся.
У 1942−1943 гг. частка тартака трапіла на карціны малавядомага гродзенскага мастака Юзафа Маркевіча.
Недзе ў пачатку 1960-х гг. тартак, які да таго часу атрымаў назву лесазавод № 7, вельмі моцна перабудавалі, знішчыўшы ягоны прыгожы дах і прыдаўшы яму выгляд звычайнай непрыгожай савецкай індустрыяльнай будыніны. Фота 1964 года.
У такім выглядзе ён прастаяў да 1970 года, калі згарэў падчас пажара.
У 1977 годзе на месцы былога тартака пасадзілі парк, які цяпер моцна вырас.
У 1979 годзе было прынята рашэнне давесці да ладу і наберажную. Яе выклалі спецыяльнымі бетоннымі канструкцыямі, забрукавалі і задзернавалі зверху.
Да 1985 года пра былы тартак нагадваў толькі двухпавярховы будынак упраўлення прадпрыемства, які яшчэ стаяў. У другой палове 1980-х зруйнавалі і яго.

Падзяліцца
Меткі: гісторыя

Апошнія запісы

У беларускіх студэнтаў у Польшчы з’явіліся праблемы з візамі: МЗС адмаўляе, тэрмін скарачаецца

Беларускім студэнтам пачалі адмаўляць у візе для вучобы за мяжой. Тэрміны, на якія віза выдаецца,…

30 красавіка 2024

«Ходзяць чуткі, што яе завербавалі». Што гродзенцы напісалі ў 600 зваротах у КДБ

Каля 600 зваротаў, адпраўленых гродзенцамі або звязаных з Гродна, ёсць у базе зваротаў у КДБ.…

30 красавіка 2024

Бойка артыстаў на сцэне, добраўпарадкаванне Швейцарскай даліны, святкаванне Дня канстытуцыі - што адбывалася ў Гродне 100 гадоў таму

Гістарычны канал Hrodna 11:27 працягвае пераказваць, што пра жыццё ў Гродне пісала мясцовая газета "Echo…

28 красавіка 2024

Былое чыгуначнае дэпо і яшчэ тры бізнес-цэнтры пад ключ, якія можна купіць у Гродне

У Гродне можна купіць некалькі бізнес-цэнтраў, запоўненых арандатарамі. Сярод іх - былое чыгуначнае дэпо пачатку…

25 красавіка 2024

Свяцкі скарб, зніклы шпіц і іншыя гісторыі з Гродна 100 гадоў таму: пра што пісала мясцовая прэса ў 1924

Як выглядала жыццё ў Гродне стагоддзе таму? Даведацца пра падзеі і клопаты штодзённасці можна са…

21 красавіка 2024

Скрадзеныя куры, рыбакі-тапельцы, вяртанне каштоўнасцяў з Расіі: якім быў Гродна 100 гадоў таму — у матэрыялах мясцовай прэсы

Як выглядала жыццё ў Гродне стагоддзе таму? Пра што пісалі тагачасныя журналісты і што чыталі…

13 красавіка 2024