Габрэйская спадчына і беларускія гарады. Слухай і чытай пра самую недаацэненую частку нашай культуры

Мы прывыклі думаць, што габрэі ў Беларусі - проста яшчэ адна са шматлікіх нацыянальных суполак, якія не моцна выдзяляюцца на агульным фоне нашай краіны. Насамрэч, такі этна-культурны ландшафт, дзе найвялікшую ролю ў краіне адыгрываюць менавіта беларусы, усталяваўся толькі ў апошнія 30−40 год. Сто год таму да 50% насельніцтва беларускіх гарадоў і мястэчак складалі габрэі. Не складана здагадацца, што менавіта габрэйская культура наклала велізарны адбітак на сучасную беларускую гарадскую культуру. Але які менавіта адбітак? Падкаст «Утульны горад» разбіраецца разам з культурным антраполагам Сцяпанам Стурэйкам.

Слухайце ў падкасце «Утульны горад» або чытайце ў вялікім скароце ніжэй. Усе выпускі падкаста можна праслухаць тут.

Беларускія і гродзенскія габрэі

У 1921 годзе 53,9% гродзенцаў былі менавіта габрэямі. Зразумела, што ў такім выпадку не даводзіцца казаць пра нейкае кампактнае пражыванне на абмежаванай тэрыторыі. Габрэі, як большасць насельніцтва, жылі па ўсім горадзе. Мы не можам сказаць дакладна, якія са старых гродзенскіх дамоў належалі ў той час габрэям, але ведаем, што квартал вакол Вялікай харальнай сінагогі быў менавіта габрэйскім. Якія элементы габрэйскай культуры дасталіся нам у спадчыну акрамя прыгожай архітэктуры?

Чытайце таксама: 7 фактаў з гісторыі яўрэйскай абшчыны ў Гродне

Мова. Як не дзіўна гэта гучыць, але беларуская мова насычана германізмамі, якія мы пазычылі менавіта з ідышу. Гэта не толькі «хеўра», «кагал» і «хаўрус», але і спрадвечныя нашыя, здавалася б «цвік», «гандаль» і «цыбуля». Нават нашая спецыфічная беларускай інтанацыя з павышэннем голаса ў канцы (расейцы часта не разумеюць, ці сцвярджаюць беларусы нешта, ці пытаюцца) — таксама, верагодна, засталася нам у спадчыну ад ідыша.

Чытайце таксама: Вялікі пагром ў Гродне. Як горад перажыў трохдзённыя беспарадкі пасля смерці «марака»

У шматлікія беларускія казкі, паданні і астатні фальклор увайшоў персанаж габрэя. Нават у традыцыйным калядаванні разам з казой і дзедам прысутнічаў персанаж-габрэй.

Вялікая харальная сінагога ў Гродне

Што рабіць з габрэйскай спадчынай?

Добры кейс, на думку Сцяпана Стурэйкі, — гэта Вялікая харальная сінагога. Хаця ў Гродне няма вялікай габрэйскай грамады, супольнасць працягвае рабіць намаганні, каб жыццё ў сінагозе кіпела. Менавіта таму там ладзяцца гарадскія канцэрты, выставы і іншыя імпрэзы. Трэба разумець, што сінагога — гэта не тое ж самае, што царква ці касцёл. Сінагога не з’яўляецца менавіта святым месцам, а толькі месцам збору. Таму няма нічога абразлівага ў тым, каб выкарыстоўваць будынак для іншых, акрамя рэлігійных, падзей.

Спадар Сцяпан кажа, што нашая праблема — у асэнсаванні габрэйскай спадчыны. Мы не адчуваем яе сваёй, не лічым сябе спадкаемцамі. Быццам бы сапраўдныя спадкаемцы, якія або загінулі, або зʼехалі ў Ізраіль і ЗША, цяпер мусяць дбаць пра гэтую спадчыну, калі яны нам тут яе пакінулі. Такі падыход — цалкам памылковы. Габрэйская спадчына — неадʼемная частка нашай беларускай культуры. Менавіта праз захаванне і развіццё габрэйскай спадчыны мы пераасэнсоўваем і саміх сябе.

Чытайце таксама: Юрыст з-пад Ваўкавыска хацеў спыніць Гітлера. Ён вядомы на ўвесь свет, але забыты ў Беларусі

Поделиться

Последние записи

Чем заняться на длинных выходных в Гродно. Составили список из 7 городских событий

Целых четыре дня гродненцы будут отдыхать от работы. Hrodna.life составил список мероприятий, которые точно не…

6 ноября 2024

В Лиде закрылся известный ресторан. Раньше его владельца задерживали за экстремизм

Лидский рестобар Vashi Guli прекратил свою работу. Раньше его владельца дважды задерживали за экстремизм, сообщает…

6 ноября 2024

«На любителя». Что гродненцы думают о магазине китайских товаров на Красноармейской

Универмаг «Минг» разместился в здании бывшего пригородного автовокзала на улице Красноармейская, 7. В ассортименте: товары…

6 ноября 2024

Стало известно, какой приговор вынесли замдиректору гродненского драмтеатра

Бывшего замдиректора драмтеатра Дмитрия Чилика обвинили в неоднократном получении взяток в течение нескольких лет. На…

6 ноября 2024

Гродно стал первым городом в стране, где на экзамены ГАИ можно записаться онлайн

Формат онлайн-записи пока тестируют. Но уже за месяц им воспользовалось более 3000 человек. Пока Гродно…

6 ноября 2024

Старейший в Беларуси троллейбус до сих пор курсирует по Гродно: он единственный такой модели в городе

Троллейбус №187 возит пассажиров по Гродно уже 35 лет, лишь иногда прерываясь на ремонт. А…

5 ноября 2024