Апошнія дамы былой вёскі Дзевятоўка рыхтуюць да зносу. Неўзабаве там з’явяцца чарговыя шматпавярховікі. Горад прадставіў жыхарам новае жыллё, а некаму — грашовую кампенсацыю. Першай партыі жыхароў, чые пабудовы знясуць у бліжэйшы час, далі час з’ехаць да панядзелка 8 красавіка. Былыя вясковыя жыхары распавялі Hrodna.life, як гэта — пакідаць уласныя дамы і пераязджаць у шматпавярховыя «скрынкі». Згодна з новым генеральным планам развіцця горада рэшта забудовы былой вёскі Дзевятоўка захаванню не падлягае. Усе дамы, што засталіся, павінны знесці на працягу года. Апошнія жыхары былой вёскі гэта ў асноўным пенсіянеры.
«Больш не будзе нашай вёскі»
Пад знос ідзе дом і 82-гадовай Аляксандры Саўко. Пенсіянерка марыла дажыць свае дні ў роднай хаце на сваёй зямлі. Але ў выніку ёй прыйшлося перасяляцца, ад дзяржавы Аляксандра атрымала новую трохпакаёвую кватэру.«Гэта апошнія дамы Дзевятоўкі, — распавядае жанчына. — Пакуль зносяць тры дамы, у тым ліку і наш. Астатнія яшчэ трохі пастаяць і таксама пад бульдозер. Больш не будзе нашай вёскі. Мы сваю хату будавалі ў 1960-м годзе і ўсё жыццё тут пражылі. Да нас тут былі агароды, а дамы крыху далей. Душа баліць глядзець, як усё тут разбіраюць. Спаць ноччу не магу. Замест дома з зямлёй даюць канурачку ў новым шматпавярховіку. Таксама тры пакоі, але гэта не тое. Тут усё роднае: свая зямля, агарод, сад. Мы разумеем, што нічога ўжо не зробіш, але далі б старым дажыць у сваіх дамах, але не».
Хатико из Белых Рос. В Гродно после сноса домов пес год ждал своих хозяев — и не дождался
Адна кватэра на тры сям'і
Ад вёскі Дзевятоўка сёння засталося 11 дамоў, якія ў асноўным былі пабудаваныя ў 1960-х гадах. У красавіку горад плануе знесці тры дамы, астатнія пазней. У 2020 годзе ад былой вёсцы ў жылым мікрараёне Дзевятоўка застануцца толькі могілках акружаныя шматпавярхоўкамі. «Цяжка нават казаць пра гэта. Наша сям’я 70 гадоў пражыла ў сваім доме, а цяпер усё бурыць трэба, каб нешта паспець звезці, — распавядае 72-гадовая Галіна Іванова. — Глядзіш на гэта ўсё, вясна, зямля, а ў нас ужо нічога няма. Аж плакаць хочацца. Добра, што горад развіваецца і ўсё акультурваюць, але цяжка сыходзіць з уласнага дома. Проста цяжка. Акрамя рэчаў з сабой забяру кветкі. Буду іх высаджваць пад домам, гэта адзінае, што будзе нагадваць мне родную зямлю».
Районы, кварталы: летаем над Девятовкой (+видео)
У Гродне дамы не пераносяць
Галіна Руцько з нараджэння жыве на Дзевятоўцы. У доме жыла з сынам і ўнучкай. Сям’я прасіла ва ўладаў раўнацэнны абмен з зямлёй і хаткай. У выніку яны атрымалі двухпакаёвую кватэру ў суседняй шматпавярхоўцы. «Лепш бы нас не чапалі. Пакойчык не параўнаеш з дачай, — кажа Галіна Руцько. — Мы ўсё жыццё раслі на зямлі, а зараз нам нават не падаюць ніякага кавалка. Вось мы хацелі ўзяць зямлю за горадам і перанесці дом. Праехалі па ўскраіне, колькі дач закінутых, але ніхто ўзамен нічога не даў. Нават і не ведаю, куды дзяржава глядзіць. Нам сказалі, што ў Гродне дамы не пераносяць. Выбірайце: альбо грошы, альбо двухпакаёвую кватэру ў суседняй шматпавярхоўцы. Выбралі апошні варыянт, пераязджаем туды ўтрох. Сабака, два каты пойдуць таксама з намі ў кватэру, на вуліцы іх не пакінеш жа. Статуі святых аддамо ў першы дом, сказалі, што да верасня яго зносіць не будуць. А там ужо, напэўна, у касцёл забяруць, як і крыж пры ўездзе ў былую вёску. Вось і ўсё, хутка скончыцца гэтая гісторыя».
Ад Дзевятоўкі застануцца ўспаміны і скульптуры
Вёска Дзевятоўка, у якой у 1980-я гады праходзілі здымкі фільма «Белыя росы», паўтарыла лёс сваёй экраннай копіі: яна стала часткай вялікага горада. Прыватныя дамы пайшлі пад знос, на іх месцы адна за адной з’яўляюцца шматпавярховыя «скрынкі», дзе засяляюць былых вясковых жыхароў. Пра тое, што калісьці тут жылі галоўныя героі савецкай кінастужкі, нагадвае хіба што цудам захаваўшыся стары калодзеж — той самы, які не раз з’яўляецца ў кадры. А побач з ім тры прыкметныя постаці: Фядос з «Белых Рос», яго сусед Цімафей і сабака Валет.
12 красавіка на тэрыторыі былой вёскі Дзевятоўка пройдзе экскурсія ў рамках Фэста экскурсаводаў. Яе правядзе жыхар мікрараёна Міхаіл Нарынкевіч.
